• Նորություններ
• Հղումներ
• Կայքի Քարտեզ
• Գործընկերներ

 Վան: Դամբարանային համալիր. Ուրարտական  ժայռափոր  հուշարձաններից  հատուկ  համբավ  ունեն  Վանի  ժայռափոր  արհեստական  քարայրերը  և  ընդարձակ  սրահները:  Առավել  ուշագրավ  արհեստական  քարայրերը  գտնվում  են  Վանի  ժայռաբլրի   հարավային  կողմում:  Այստեղ  են  տեղադրված   երեք  խմբից բաղկացած  ՚Խորխորյան  քարայրերըՙ:  Դրանցից  առաջինը  ոչ  մեծ  քարայր  է,  որտեղ  փորագրվել է  Արգիշտի  I-ի հայտնի  Խորխորյան  տարեգրությունը:  Դրանից  ոչ  հեռու  գտնվում  է  գլխավոր  կառույցը: Նրան մոտենալու  համար  Վանի  ամրոցի  հարավային  կողմից  մայր  ապառում  աստիճաններ  են  փորվել:  Այն  մեկ  կենտրոնական  և  չորս  օժանդակ  սենյակներից  կազմված  դամբարան  է:  Կենտրոնականը  10, 50x3,50  մ  չափերով  սենյակ  է,  որի  պատերին  կան  տասը  խորշեր:  Պատի վրա կան փորվածքներ  և    բացվածքներ, որոնցում, հավանաբար, ամրացվում  էին  ճրագներ:  Սենյակի  հատակին երկու  փորվածք  կա,  մեկը` ուղղանկյուն (2,07x2,60  մ),  մյուսը` քառակուսի (1,11x1,11  մ):  Կենտրոնական  սենյակի  արևելյան  և  արևմտյան  կողմերում  կան  իրար  չմիացող  չորս ավելի  փոքր  սենյակներ,  որոնց  պատերը  զարդարված  են  խորշերով:  Հյուսիսարևմտյան  սենյակի   հատակին բացվեց  խճով  լի  հոր:  Այն  կարող  էր ծառայել  իբրև  գետնուղի` սենյակը  միացնելով խորխորյան  ժայռի  3-րդ  շինության  հետ: Վերջինս  գտնվում  է  անմիջապես  մեծ  սրահի  տակ:

 Այն   կազմված  է  ուղղանկյուն դահլիճից (երկարությունը`  12,68  մ,  լայնությունը`  2,90-3,09  մ, բարձրությունը` 2,10 մ):  Սրա  հյուսիսային  պատին`  հատակից  20  սմ  բարձրության  վրա,  փորված  են  չորս  խոշոր  խորշեր: 

 Վանի  ժայռի  հարավային  կողմի  հաջորդ  դամբարանը  Նաֆթ Քյոյուն  է:  Սրահի   ճակատը  ձևավորված  է  խորշի  նման  (լայնությունը`  24,90  մ,  բարձրությունը`  8,60  մ),  որի  վերին  հատվածում  պատուհան  է  բացված:  Այս  քարայրերի  առաջին  խոշոր  դահլիճը  (երկարությունը`  12,40  մ,  լայնությունը`  7,28  մ,  բարձրությունը`  7,90  մ)  ունի  կոնաձև  թաղ:  Ճակատի   երկար  պատն  ունի  դռներ, որոնցից  ձախը տանում է դեպի երկու խորշերով  զարդարված  ոչ  մեծ  սենյակը, իսկ  աջը` երկրորդ խոշոր սենյակը:  Պատերն ունեն  մեկական  դռներ:  Մուտքից  ձախ  կա  ոչ  մեծ  ուղղանկյուն  սենյակ,  իսկ  աջինը  անավարտ  է: 

 Մյուս  դամբարանը  Իչկալան  է:  Այն  տարբերվում  է  Խորխորյան  սենյակներից  և  Նաֆթ Քյոյուից  նրանով,  որ  օժանդակ  շինությունները  խմբվում  են  ոչ  թե  մեկ,  այլ  երկու  սրահների  շուրջ:  Առաջին  սրահի  պատերը  հավասար  չեն  (երկարությունը`  9,28-9,38  մ,  լայնությունը`  5,49  և  5,97  մ):  Առաստաղն  ունի  կոնաձև  թաղի  տեսք:  Երկրորդ  սրահը  փոքր  է  (6,30x4,33  մ),  հարթ  առաստաղով:  Առաջին  սրահին  կից  են  երկու,  երկրորդին`  երեք  ուղղանկյուն և անհավասար  պատերով  սենյակներ (երկարությունը`  4,80-4,82  մ,  լայնությունը`  2,60-2,71  մ):  Հյուսիսարևելյան  պատին  կան  երեք  աստիճաններ,  որոնք   տանում  են  դեպի  0,87 մ  բարձրությամբ  հարթակը:   Այստեղ  փորված   է  1,67  մ  երկարությամբ  և  0,88  մ  լայնությամբ  մի խորշ:

Վանի  ժայռի  քարայրերից  հաջորդը   գտնվում  է  զինապահեստի  մոտ:  Փոքր  մուտքով  կարելի  է  անցնել  մոտ  20  մ2  չափերով  և  2,55  մ  բարձրությամբ  մի  սրահ,  որն  ունի  երեք  կից  սենյակ: Դրանցից մեկն ունի  4,74x1,42  մ  է, որի  հարթ  առաստաղի  բարձրությունը`  0,95  մ  է:  Երկրորդ  սենյակի  առաստաղը  կոնաձև  է: Մայր  ապառում  փորված  աստիճանը  տանում  է  դեպի  երրորդ,  ոչ  մեծ  սենյակ-գաղտնարանը:   Այն ունի  1,07  մ  լայնություն  և  0,85  մ  բարձրություն:  Թեև  սենյակում  որևէ  նյութ  չի  գտնվել,  սակայն կարելի  է  ենթադրել,  որ  հենց  այստեղ  է  կատարվել  հիմնական  թաղումը:

Գրականություն: Пиотровский 1959; Sevin 1980; Ussishkin 1994

Աղբյուրը՝ 

Ուրարտուի հնագիտություն  (Ամրոց-բնակավայրեր և դամբարանային համալիրներ) Երևան: Երևանի համալս. հրատ. 2008 , 147-150էջ